Giai đoạn trung học là thời kỳ đầy biến động với nhiều thay đổi về thể chất, tâm lý và xã hội. Đây là lúc các em học sinh phải đối mặt với nhiều áp lực học tập, thi cử, định hướng tương lai, cùng với những thay đổi về hormone và sự phát triển nhận thức. Những yếu tố này có thể dẫn đến nhiều vấn đề tâm lý ảnh hưởng đến sức khỏe và học tập của các em. Cùng chúng tôi tìm hiểu về những vấn đề tâm lý của học sinh trung học hiện nay cũng như các cách khắc phục mà bạn có thể tham khảo.
Dấu hiệu nhận biết học sinh trung học gặp vấn đề tâm lý
Xã hội ngày nay ngày càng phát triển, các em học sinh cũng phải chịu áp lực lớn hơn, từ áp lực học hành, áp lực thi cử, khó khăn trong việc định hướng tương lai… Chưa kể tâm lý lứa tuổi thanh thiếu niên cũng có nhiều biến động mạnh trong giai đoạn này. Chính vì thế mà nhiều em thường gặp phải các vấn đề về tâm lý từ nhẹ đến nghiêm trọng.
Dưới đây là một vài ví dụ về dấu hiệu nhận biết học sinh trung học đang gặp các vấn đề về tâm lý:
- Thay đổi về hành vi: Trở nên thu mình, ít giao tiếp, hoặc ngược lại, trở nên hung hăng, bực bội, dễ nổi nóng.
- Thay đổi về học tập: Kết quả học tập sa sút, mất tập trung trong giờ học, hay quên bài.
- Thay đổi về tâm trạng: Buồn bã, lo lắng, căng thẳng, mất ngủ, hoặc có ý nghĩ tiêu cực.
- Có những biểu hiện tự làm hại bản thân: Cắt tay, tự tử.
Những vấn đề tâm lý của học sinh trung học phổ biến
Dưới đây là những vấn đề tâm lý của học sinh trung học thường thấy hiện nay:
Áp lực học tập từ gia đình, nhà trường
Hệ thống giáo dục đòi hỏi thành tích cao khiến các em phải chịu đựng căng thẳng, lo âu và áp lực từ gia đình, thầy cô, và xã hội.
Xã hội ngày càng phát triển đòi hỏi chất lượng đầu ra học sinh của các trường ngày càng cao hơn. Vì thế mà việc học tập ngày càng trở nên nặng nề với chương trình dày đặc, yêu cầu cao về thành tích. Học sinh phải đối mặt với áp lực thi cử, đặc biệt là hai kỳ thi quan trọng nhất trong cuộc đời của học sinh đó là thi chuyển cấp THPT và thi đại học.
Trẻ thường có tâm tý so sánh bản thân với bạn bè, chẳng hạn như trẻ nhận thấy mình không có năng lực học tập bằng bạn bè, mình không có đam mê, không có định hướng tương lai giống như các bạn đồng trang lứa khác…
Khó khăn trong giao tiếp và hòa nhập
Đặc điểm tâm lý của học sinh trung học đó là chúng mong muốn được khẳng định bản thân, độc lập, tự chủ. Học sinh không muốn bị quản lý, kiểm soát quá nghiêm ngặt, chúng muốn được tự quyết, tự hành động để giải quyết mọi vấn đề của mình.
Đồng thời học sinh trong lứa tuổi này cũng có nhu cầu được kết bạn, được yêu thương và tôn trọng. Tuy nhiên trẻ lại hay gặp khó khăn trong việc giao tiếp và hòa nhập với bạn bè, thầy cô. Chúng rất dễ bị tổn thương bởi những lời nói, hành động của người khác.
Xem thêm:
+ Những Vấn Đề Tâm Lý Của Học Sinh Tiểu Học Thường Gặp
+ Tâm Lý Lứa Tuổi Thanh Thiếu Niên Mà Bạn Nên Biết
Những vấn đề tâm lý của học sinh THPT: tự ti, mặc cảm
Tự ti, mặc cảm có lẽ đã trở thành những vấn đề tâm lý của học sinh THPT phổ biến nhất. Đây là độ tuổi đánh dấu sự chuyển mình từ trẻ con thành người lớn vì thế sẽ có nhiều sự thay đổi về ngoại hình, cơ thể khiến các em lo lắng, tự ti về bản thân.
Chúng hay so sánh bản thân với người khác, cảm thấy mình không đủ tốt như thấy mình béo hơn, gầy hơn hay thấp hơn bạn bè đồng trang lứa… Bên cạnh đó, những thay đổi về tâm lý có thể khiến chúng cảm thấy mặc cảm về gia đình, hoàn cảnh, học lực.
Nổi loạn, chống đối
Dần dà thì trẻ có mong muốn được tự do, thoát khỏi sự kiểm soát của cha mẹ, thầy cô. Chúng bắt đầu có những suy nghĩ và hành động độc lập. Trẻ thường rất dễ nổi nóng, cáu gắt, chống đối những quy định, ràng buộc của cha mẹ hoặc thầy cô đưa ra cho chúng. Không quá khó hiểu khi đây được gọi là “tuổi nổi loạn”.
Nguy cơ cao mắc các vấn đề tâm lý
Những vấn đề tâm lý của học sinh THCS, THPT có nguy cơ dẫn đến các vấn đề tâm lý, hành vi tiêu cực như:
- Căng thẳng, lo âu, trầm cảm.
- Rối loạn ăn uống, rối loạn giấc ngủ.
- Có hành vi tự hại, nghiện ngập, bạo lực học đường.
Nguyên nhân gây ra những vấn đề tâm lý ở học sinh
Vậy đâu là những nguyên nhân gây ra khó khăn tâm lý của học sinh trung học? Có 3 yếu tố chính tác động trực tiếp và có thể gây ra những vấn đề tâm lý tiêu cực của trẻ trong độ tuổi này đó là:
- Áp lực từ gia đình: Kỳ vọng quá cao của cha mẹ về thành tích học tập, cha mẹ áp đặt ý kiến, kiểm soát con cái quá mức, mâu thuẫn gia đình, thiếu sự quan tâm, chia sẻ từ cha mẹ…
- Áp lực từ nhà trường: Chương trình học nặng nề, yêu cầu cao về thành tích, phương pháp giảng dạy chưa phù hợp, thiếu quan tâm đến học sinh, áp lực thi cử, cạnh tranh gay gắt…
- Áp lực từ xã hội: Mẫu hình thành công được đề cao quá mức, ảnh hưởng tiêu cực từ mạng xã hội, internet, môi trường sống thiếu an toàn, nhiều tệ nạn xã hội…
Ngoài ra, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và mạng xã hội cũng góp phần tạo ra các vấn đề tâm lý. Việc tiếp xúc với thông tin tiêu cực, bắt nạt trực tuyến và so sánh bản thân với người khác khiến trẻ dễ cảm thấy tự ti, cô đơn và mất tự tin. Thêm vào đó, sự thay đổi về môi trường sống, quan hệ gia đình phức tạp và thiếu sự hỗ trợ tinh thần từ người lớn cũng làm gia tăng các vấn đề về tâm lý.
Tất cả những yếu tố này tạo nên một môi trường không ổn định, khiến trẻ thiếu niên dễ bị tổn thương về mặt tâm lý và cảm xúc.
Giải pháp khắc phục các vấn đề tâm lý của học sinh trung học
Dưới đây là một vài cách khắc phục những khó khăn tâm lý của học sinh trung học mà cha mẹ, thầy cô có thể tham khảo:
Cha mẹ cần thấu hiểu và đồng hành cùng con
- Quan tâm, chia sẻ, lắng nghe con cái.
- Tạo môi trường gia đình cởi mở, yêu thương, tôn trọng.
- Hỗ trợ con học tập, định hướng tương lai phù hợp.
Nhà trường cần đổi mới phương pháp giáo dục
- Giảm tải chương trình học, chú trọng phát triển toàn diện cho học sinh.
- Áp dụng phương pháp giảng dạy sáng tạo, học tập trải nghiệm.
- Quan tâm đến sức khỏe tâm thần của học sinh, tổ chức các hoạt động tư vấn tâm lý.
Học sinh cần trang bị kỹ năng sống
- Kỹ năng học tập hiệu quả, quản lý thời gian hợp lý.
- Kỹ năng giao tiếp, ứng xử, giải quyết mâu thuẫn.
- Kỹ năng tự tin, khẳng định bản thân.
Lời kết
Trên đây là toàn bộ thông tin mà chúng tôi đã cung cấp cho bạn về những vấn đề tâm lý của học sinh trung học phổ biến hiện nay. Vấn đề tâm lý học sinh trung học là một vấn đề nhức nhối cần được quan tâm và giải quyết triệt để. Cần sự chung tay góp sức của gia đình, nhà trường và xã hội để giúp các em có một môi trường học tập và phát triển lành mạnh.
Trung tâm tham vấn, trị liệu tâm lý Mindful Care
Địa chỉ: Số 4 – Biệt thự 2 – Bắc Linh Đàm – Hoàng Mai – Hà Nội.
Liên hệ: 0983811001 – 0986811100
Nhà tâm lý Vũ Trường Giang (Điện thoại, Zalo: 0986811100)
Website: https://mindfulcare.vn/
